تفاوت رفرش ریت و فریم ریت | Refresh Rate و FPS چه تفاوتی دارند؟

مقدمه‌ای بر دنیای نمایشگرها و بازی‌ها

آیا تا به حال هنگام بازی یا تماشای ویدئو حس کرده‌اید تصویر شما روان نیست یا دچار لگ می‌شود؟ احتمالاً این اتفاق به خاطر تفاوت بین Refresh Rate و Frame Rate بوده! این دو مفهوم شاید شبیه به نظر برسند، اما نقش‌های بسیار متفاوتی در تجربه‌ی بصری ما دارند.

چرا شناخت Refresh Rate و FPS اهمیت دارد؟

اگر تا حالا هنگام بازی کردن، تماشای فیلم، یا حتی استفاده روزمره از گوشی یا لپ‌تاپ با مانیتور مواجه شدی که لگ دارن، تصویر پرش داره یا حس می‌کنی روان نیست، بدون که دلیلش به‌احتمال زیاد به همین Refresh Rate و FPS مربوط می‌شه. شناخت این دو مفهوم کمک می‌کنه تا بتونی دقیق‌تر تشخیص بدی که مشکل از کجاست: کارت گرافیک ضعیفه؟ مانیتورت داره محدودت می‌کنه؟ یا اینکه نیاز به ارتقا داری یا نه.

از طرفی، اگه گیمر هستی یا با طراحی گرافیکی، تدوین ویدیو یا حتی طراحی رابط کاربری سر و کار داری، تفاوت بین این دو می‌تونه تجربه‌ت رو به شکل جدی تغییر بده. برای مثال:

• در بازی‌های تیراندازی اول‌شخص (FPS Games): FPS بالا بهت کمک می‌کنه سریع‌تر واکنش نشون بدی.

• در طراحی ویدیو: باید بدونی ویدیو رو با چه FPS خروجی بگیری تا با مانیتور یا پلتفرم مقصد هماهنگ باشه.

• در خرید تجهیزات جدید: بدون این مفاهیم ممکنه پولتو خرج چیزی کنی که مناسب نیازت نیست.

در یک کلام، اگه نمی‌خوای پولت هدر بره، کیفیت تصویرت افت کنه یا تجربه کاربریت اعصاب‌خُرد‌کن باشه، باید بدونی تفاوت Refresh Rate و FPS چیه. اینا فقط عدد نیستن؛ کلید تجربه بصری تو هستن.

Refresh Rate چیست؟

رفرش ریت (Refresh Rate) یا نرخ تازه‌سازی، به تعداد دفعاتی گفته می‌شود که تصویر روی نمایشگر شما در هر ثانیه به‌روزرسانی می‌شود. این مقدار با واحد هرتز (Hz) سنجیده می‌شود. به زبان ساده‌تر، اگر مانیتور شما Refresh Rate برابر با ۶۰Hz داشته باشد، یعنی در هر ثانیه ۶۰ بار تصویر روی صفحه به‌روزرسانی می‌شود.

فرض کن مانیتور مثل یک دفتر نقاشیه که مدام باید تصویر جدید بکشه. هرچه بیشتر در ثانیه بتونه نقاشی جدید بکشه، حرکت‌ها روی صفحه روان‌تر و طبیعی‌تر به نظر میان. به همین دلیله که مانیتورهای با رفرش ریت بالا مثل ۱۲۰Hz، ۱۴۴Hz یا حتی ۲۴۰Hz نسبت به مدل‌های ۶۰Hz، حرکت‌های سریع‌تری مثل اسکرول صفحات، انیمیشن‌ها یا حرکات در بازی‌ها رو بسیار نرم‌تر نمایش می‌دن.

چند نکته مهم درباره Refresh Rate:

• Refresh Rate فقط به سخت‌افزار نمایشگر مربوط می‌شه؛ یعنی کاری با کارت گرافیک یا فایل ویدیویی نداره.

• اگر ویدیویی که پخش می‌کنید ۳۰ فریم در ثانیه باشه ولی مانیتورتون ۱۴۴Hz باشه، باز هم فقط همون ۳۰ فریم نمایش داده می‌شه.

• در بازی‌ها، رفرش ریت بالا باعث کاهش تاری حرکت (motion blur) و بهبود واکنش‌پذیری بصری می‌شه.

به‌طور خلاصه، Refresh Rate تعیین می‌کنه که نمایشگر شما چند بار در ثانیه می‌تونه تصویر جدیدی رو نمایش بده و هرچه این عدد بالاتر باشه، تصویر نرم‌تر و چشم‌نوازتر خواهد بود؛ به‌ویژه در صحنه‌های سریع مثل بازی‌های ویدیویی یا اسکرول صفحات وب.

عملکرد رفرش ریت در نمایشگر

FPS یا Frame Rate چیست؟

FPS که مخفف Frames Per Second یا تعداد فریم در ثانیه است، به تعداد تصاویری گفته می‌شود که یک کارت گرافیک یا پردازنده گرافیکی (GPU) در هر ثانیه تولید می‌کند تا روی نمایشگر نمایش داده شود. این مقدار، مستقیماً به عملکرد سخت‌افزار، تنظیمات گرافیکی و نرم‌افزاری که استفاده می‌کنید بستگی دارد.

به زبان ساده، وقتی شما یک بازی یا ویدیو را اجرا می‌کنید، در واقع در حال دیدن مجموعه‌ای از تصاویر پشت سر هم هستید که با سرعت بالا پخش می‌شن تا حرکت‌ها به‌صورت روان به نظر برسن. هرچه این تعداد بیشتر باشه، تصویر نرم‌تر و طبیعی‌تر دیده می‌شه.

مثال ساده برای درک FPS:

• ۳۰FPS = در هر ثانیه ۳۰ تصویر نمایش داده می‌شود. (حداقل قابل قبول برای بیشتر بازی‌ها و ویدیوها)

• ۶۰FPS = تجربه بسیار روان‌تر و قابل‌قبول برای بازی‌های امروزی

• ۱۲۰FPS یا ۱۴۴FPS = برای گیمرهای حرفه‌ای و تجربه‌ای بسیار نرم و واکنشی

• ۲۴۰FPS و بالاتر = فقط برای نمایشگرهای خاص و کارت‌های گرافیکی قوی

چه عواملی روی FPS تأثیر می‌گذارند؟

1. کارت گرافیک (GPU):
   مهم‌ترین عامل در تولید فریم. هرچه قوی‌تر باشد، FPS بالاتری می‌گیرید.

2. پردازنده (CPU):
   در بعضی بازی‌ها، به‌ویژه بازی‌هایی که فیزیک پیچیده دارند، CPU هم نقش زیادی در تعیین FPS دارد.

3. رم (RAM):
   کم بودن رم می‌تونه باعث افت فریم بشه، مخصوصاً وقتی برنامه‌های دیگه هم در حال اجرا هستن.

4. تنظیمات گرافیکی بازی یا نرم‌افزار:
   بالا بردن کیفیت گرافیک، مثل سایه‌ها، نورپردازی، بافت‌ها و… می‌تونه FPS رو کاهش بده.

چرا FPS مهم است؟

FPS بالا به این معنیه که حرکات در تصویر، پیوسته، سریع و بدون مکث نمایش داده می‌شن. این موضوع به‌ویژه در موارد زیر اهمیت زیادی دارد:

• بازی‌های رقابتی آنلاین: جایی که هر میلی‌ثانیه واکنش اهمیت دارد.

• واقعیت مجازی (VR): نیاز به FPS بسیار بالا دارد تا از سرگیجه و ناهماهنگی جلوگیری شود.

• تدوین ویدیو یا انیمیشن: برای داشتن پخش نرم و دقیق.

به‌طور خلاصه، FPS همون سرعتیه که کارت گرافیک می‌تونه تصاویر متحرک رو تولید کنه. اگه Refresh Rate رو به‌عنوان ظرفیت مانیتور برای نمایش تصویر در نظر بگیریم، FPS مثل سوخت و انرژی برای تولید اون تصاویره. هرچی بیشتر باشه، تجربه شما لذت‌بخش‌تر، دقیق‌تر و حرفه‌ای‌تر می‌شه.

نقش کارت گرافیک در تولید FPS

GPU فریم‌ها رو محاسبه و رندر می‌کنه. هر چقدر GPU قوی‌تر باشه، می‌تونه فریم‌های بیشتری تولید کنه. البته خنک‌کنندگی، تنظیمات گرافیکی و درایور هم تاثیر دارن.

تفاوت اساسی بین رفرش ریت و فریم ریت

در نگاه اول ممکنه رفرش ریت (Refresh Rate) و فریم ریت (FPS) مفاهیمی شبیه به هم به نظر برسن چون هر دو با تعداد تصویر در ثانیه سروکار دارن، اما واقعیت اینه که این دو تفاوت‌های مهمی دارن که شناختشون برای انتخاب نمایشگر مناسب یا تنظیمات بهینه گرافیکی حیاتیه.

۱. منبع تولید

• فریم ریت (FPS):
  توسط کارت گرافیک (GPU) یا نرم‌افزار تولید می‌شه. این فریم‌ها همون تصاویری هستن که بازی یا برنامه‌های گرافیکی تولید می‌کنن.

• رفرش ریت (Refresh Rate):
  مربوط به خود نمایشگر هست. مانیتور تصمیم می‌گیره چند بار در ثانیه صفحه رو تازه‌سازی کنه، حتی اگه تصویر تغییری نکرده باشه.

مثال ساده: کارت گرافیک مثل آشپزیه که غذا درست می‌کنه (FPS)، مانیتور مثل گارسونیه که غذا رو به مشتری می‌رسونه (Refresh Rate). اگر آشپز سریع کار کنه ولی گارسون کند باشه، مشتری دیر به غذا می‌رسه!

۲. نقش در نمایش تصویر

• FPS تعیین می‌کنه چقدر سریع تصویر جدید تولید می‌شه. هرچه بیشتر، حرکات در بازی یا ویدیو روان‌تر دیده می‌شن.

• Refresh Rate مشخص می‌کنه مانیتور چقدر سریع می‌تونه اون تصاویر تولید شده رو نمایش بده.

۳. سناریوهای مختلف و تأثیرشان

• اگر FPS بیشتر از Refresh Rate باشه:
  کارت گرافیک سریع‌تر از توان مانیتور فریم تولید می‌کنه. در این حالت ممکنه تصویر دچار شکافتگی (Screen Tearing) بشه چون مانیتور نمی‌تونه همه فریم‌ها رو نمایش بده.

• اگر Refresh Rate بیشتر از FPS باشه:
  مانیتور آماده‌ست که تصویر جدید نمایش بده، اما کارت گرافیک به‌سرعت کافی تصویر تولید نمی‌کنه. در نتیجه صفحه ممکنه تکراری بشه یا احساس لگ و پرش به وجود بیاد.

۴. کجا بیشتر دیده می‌شن؟

• FPS در تنظیمات گرافیکی بازی‌ها و بنچمارک‌ها نمایش داده می‌شه.

• Refresh Rate در مشخصات فنی مانیتورها، تلویزیون‌ها، گوشی‌ها و لپ‌تاپ‌ها دیده می‌شه.

۵. آیا باید FPS و Refresh Rate یکی باشند؟

ترجیحاً بله! بهترین تجربه زمانی حاصل می‌شه که FPS تولید شده توسط کارت گرافیک با Refresh Rate مانیتور هماهنگ باشه. فناوری‌هایی مثل V-Sync، G-Sync و FreeSync برای همین طراحی شدن تا این دو مقدار رو با هم سینک کنن.

جمع‌بندی تفاوت‌ها در یک جدول ساده:

پس دفعه بعد که خواستی مانیتور بخری یا تنظیمات بازی رو تغییر بدی، یادت باشه که FPS و Refresh Rate مثل دو چرخ یک دوچرخه هستن؛ تا زمانی که با هم هماهنگ نشن، حرکت روانی نخواهی داشت!

تأثیر Refresh Rate بالا روی تجربه کاربر

فرق بزرگی بین ۶۰Hz و ۱۴۴Hz هست. توی بازی‌های اکشن و شوتر، Refresh Rate بالا باعث می‌شه حرکات نرم‌تر، سریع‌تر و بدون تاری دیده بشن.

تأثیر FPS بالا روی گیم‌پلی و ویدئو

هرچی FPS بیشتر باشه، بازی روان‌تره. در ۳۰FPS حرکات کند و بریده‌بریده هستن، در حالی که در ۶۰FPS به بالا حس واقعی‌تری از حرکت رو تجربه می‌کنید.

اشتباهات رایج در درک تفاوت FPS و Refresh Rate

بعضیا فکر می‌کنن اگر مانیتورشون ۱۴۴Hz باشه ولی کارت گرافیکشون ۳۰ فریم بده، تجربه عالی دارن! درحالی‌که باید هر دو هم‌سطح باشن. یا بعضی‌ها تصور می‌کنن فقط افزایش FPS کافیه، در حالی که مانیتور محدودیت خودش رو داره.

چه ترکیبی برای گیمینگ ایده‌آل است؟

یک مانیتور ۱۴۴Hz با کارت گرافیکی که بتونه حداقل ۱۴۴FPS پایدار تولید کنه. این ترکیب باعث می‌شه هیچ‌چیز از دید شما مخفی نمونه.

آیا به ۲۴۰Hz نیاز داریم؟

برای اکثر کاربران، ۱۴۴Hz کفایت می‌کنه. اما برای گیمرهای حرفه‌ای یا ورزش‌های الکترونیکی، ۲۴۰Hz می‌تونه تفاوت ایجاد کنه.

بررسی FPS و Refresh Rate در موبایل‌ها و لپ‌تاپ‌ها

امروزه حتی گوشی‌های هوشمند هم با نمایشگر ۱۲۰Hz عرضه می‌شن، که تجربه اسکرول و بازی رو نرم‌تر می‌کنه.

راه‌های نمایش FPS و Refresh Rate

نرم‌افزارهایی مثل MSI Afterburner یا Fraps می‌تونن FPS بازی رو نشون بدن. برای Refresh Rate هم معمولاً از تنظیمات خود مانیتور یا نرم‌افزارهای کالیبره‌سازی استفاده می‌شه.

تأثیر این دو فاکتور در طراحی رابط کاربری

انیمیشن‌های نرم‌تر، حرکات صفحه بدون لگ، تجربه کاربری روان‌تر در اپ‌ها و حتی مرور ساده وب‌سایت‌ها تحت تأثیر این عوامل هستن.

نتیجه‌گیری کلی و پیشنهادات نهایی

حالا که تفاوت رفرش ریت و فریم ریت رو فهمیدی، می‌دونی که برای داشتن یک تجربه عالی در بازی یا تماشای ویدیو، باید هر دو هماهنگ و متناسب باشن. نه فقط یک کارت گرافیک قوی، نه فقط یک مانیتور گرون‌قیمت؛ بلکه ترکیب درست این دو، کلید موفقیته.